De toepassing van Exclusive Design

De term 'Exclusive Design' is afkomstig uit dit artikel van Vasilis van Gemert. Hierin pleit hij voor het ontwikkelen van meer expertise in inclusief ontwerpen door juist exclusief te ontwerpen. Daarmee bedoelt hij dat wanneer je specifieke ontwerpen maakt voor mensen waar normaal gesproken geen rekening mee wordt gehouden, je leert hoe je toekomstige ontwerpen ook voor hen toegankelijk kan maken.

In zijn artikel noemt hij vier principes die wanneer toegepast, kunnen leiden tot ontwerpen die ook problemen voor mensen die beperkingen hebben kunnen oplossen. Bij het werken aan dit project heb ik geprobeerd deze toe te passen. Wat elk principe inhoudt en hoe ik dat in mijn ontwerp heb toegepast zal ik verder toelichten.

De Principes

Study situation

Dit principe houdt in dat het belangrijk is te kijken naar de verschillende contexten waarbinnen mensen met beperkingen mijn applicatie gebruiken. Door goed te kijken naar de situaties van deze mensen en te bestuderen hoe zij bijvoorbeeld hun computer gebruiken of hoe zij verwachten dat je product werkt, wordt al snel duidelijk waar voor hen knelpunten zitten en hoe jij dit voor hen kan oplossen.

Toepassing

Gedurende dit project hebben wij meermalen contact gehad met de persoon voor wie wij een prototype ontwikkelden. Vanwege de beperkingen die corona ons op dit moment geeft, was het helaas niet mogelijk in direct contact met deze mensen te komen, maar dat leverde juist interessante inzichten op. Het hielp al enorm om in het eerste interview gewoon vragen te stellen over de persoonlijke situatie van de testpersoon en welke problemen hij door zijn oogziekte ervaarde. Puur door ons te verdiepen in de situatie van de testpersoon, ontstonden direct allerlei ideeën. Ook gedurende de rest van het ontwerpproces heb ik meermalen keuzes gebaseerd op antwoorden uit dit eerste interview.

Zo was bijvoorbeeld relevant hoe hij zijn screenreader gebruikte voor de manier waarop ik de tabellen heb ontworpen, kon ik bepalen wat voor data hij interessant zou vinden en leerde ik dat hij het wel prettig vindt als een pagina rustig en simpel blijft.

Wat kan ik in de toekomst beter doen?

Ik vond het lastig mijn product goed aan te sluiten op de persoonlijke wensen van Roger en het ook specifiek voor hem als persoon interessant te maken. Dat was lastig, omdat bij alles wat je ontwerpt belangrijk is dat bijvoorbeeld contrast goed is en dat alles zonder poespas makkelijk te gebruiken is. Dat biedt weinig ruimte voor elementen die het ontwerp voor hem persoonlijk interessant maken. Door Rogers persoonlijke situatie verder te onderzoeken had ik daar misschien nog iets voor kunnen bedenken.

Ignore Conventions

Normaal gesproken houd je je bij je ontwerp aan conventies, zodat gebruikers intuïtief kunnen begrijpen hoe je applicatie werkt. Om oplossingen te bedenken voor mensen met beperkingen, kan het echter nodig zijn om van bepaalde conventies af te wijken. Dit helpt daarnaast om tot creatieve oplossingen te komen. Dat bepaalde dingen al jaren hetzelfde worden gedaan, betekent niet dat er geen ruimte voor verbetering kan zijn.

Toepassing

In dit ontwerp ben ik veel bezig geweest om gelijke elementen op gelijke plaatsen terug te laten keren. Voor de plaatsing van die elementen ben ik van bepaalde conventies afgeweken, door bijvoorbeeld een grote terugknop te plaatsen die op een vaste positie blijft. Tegelijkertijd heb ik de terug-knop wel naar conventies links bovenin geplaatst en een pijl gebruikt om de functie middels een symbool aan te duiden. Sommige conventies kunnen op dergelijke wijze Roger bijvoorbeeld helpen om elementen terug te vinden en de webpagina te laten reageren zoals hij verwacht. Dat is voor hem door zijn beperkte zicht erg prettig. Tegen conventies in heb ik bijvoorbeeld wel veel elementen weggelaten. In Rogers geval kost het namelijk meer tijd om elk element te herkennen en te duiden. Als er dan elementen altijd zichtbaar zijn die hij als gebruiker lang niet altijd nodig heeft, kan dat hem hinderen.

Wat kan ik in de toekomst beter doen?

Ook voor reguliere gebruikers van web applicaties kan het prettig zijn een schone interface te hebben en elementen op gelijke plaatsen terug te laten keren. In toekomstige ontwerpen ga ik proberen conventies minder als de enige optie te beschouwen en na te denken over mogelijke onconventionele verbeteringen. Juist door van conventies af te wijken kun je gebruikers boeien of aanzetten tot nadenken.

Prioritise identity

In zijn uitleg van dit principe zegt van Gemert dat het erg vruchtbaar kan zijn om samen te werken met de mensen voor wie je een ontwerp maakt. Als eindgebruiker voor dit project weten zij natuurlijk het best waar voor hen verbetering mogelijk is.

Toepassing

Het was erg prettig om samen te werken met een testpersoon die gefascineerd raakt door de oplossingen die hij voorbij ziet komen. Wanneer je je testpersoon voor een bepaalde feature of bepaalde oplossing enthousiast ziet worden, motiveert dat enorm om dergelijke features verder uit te werken. Normaal gesproken maak ik snel de vergissing dat ik zelf wel kan zien waar verbetering mogelijk is. Wanneer je ontwerpt voor iemand in een totaal andere situatie dan waar je zelf bekend mee bent, moet je wel meer naar die andere persoon luisteren en werd mij meteen duidelijk hoe waardevol dat kan zijn.

Wat kan ik in de toekomst beter doen?

Ook wanneer het makkelijker is om je in de gebruiker te verplaatsen, is het natuurlijk waardevol om met gebruikers samen te werken en naar hen te luisteren. Dat zou ik meer in mijn ontwerpprocessen kunnen toepassen.

add nonsense

Door dit laatste principe in acht te nemen, wordt het mogelijk niet alleen iets te ontwerpen wat voor deze mensen werkt, maar ook iets toe te voegen waardoor de oplossing voor hen bijzonder en persoonlijk wordt. Daarnaast daagt dit uit om buiten de lijntjes te denken en kan dit leiden tot leuke nieuwe ideeën en projecten.

Toepassing

Als nonsense toevoeging heb ik toegevoegd dat wanneer je de s-toets indrukt, je cursor verandert in een beitel en alle cellen stukken steen worden die je weg kunt hakken. Roger is beeldhouwer, dus dat leek mij een grappige toevoeging die speciaal voor hem leuk is.

Wat kan ik in de toekomst beter doen?

Het hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn om een kleine toevoeging te maken die maakt dat je gebruikers zich speciaal voelen. Een dergelijke toevoeging kan nonsense lijken, maar wanneer het je gebruikers aan het lachen maakt en zij meer plezier aan je applicatie beleven is dat toch bijzonder functioneel.