ARTIKEL: De Verantwoordelijkheid van Gemeenten bij Funderingsproblematiek - Laixer/FunderMaps GitHub Wiki
Je kan niet onder de grond kijken
Onder de verharding en bebouwing van stedelijke gebieden schuilt een sluipend risico: funderingsproblemen. Vooral houten paalfunderingen zijn kwetsbaar wanneer de grondwaterstand daalt, bijvoorbeeld door verharding, klimaatverandering of wijzigingen in de openbare ruimte. Zodra deze funderingspalen droog komen te staan, treedt aantasting op, met verlies van draagkracht tot gevolg.
Hoewel pandeigenaren verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van de fundering en het beheer van het grondwater op eigen terrein, ligt de grootste invloed bij het grondwaterbeheer in de openbare ruimte. En daarmee ligt er een belangrijke verantwoordelijkheid bij gemeenten.
Funderingsrisico's onder controle: inzicht op pandniveau
Een stabiel grondwaterpeil voorkomt uitdroging van houten funderingspalen. Gemeenten hebben via metingen in peilbuizen zicht op de actuele situatie en kunnen risico’s identificeren. In veel gevallen zijn afwijkende grondwaterstanden het gevolg van:
- Historische ophogingen met zand in de openbare ruimte
- Rioleringssleuven die andere bodemopbouw kennen dan de belendende percelen
- Grondwaterstroming buiten perceelgrenzen
Het analyseren van deze risico’s gebeurt onder andere met behulp van FunderMaps, dat gemeenten inzicht biedt op pandniveau. Zo kunnen knelpunten worden gedetecteerd en gevolgd, met een directe relatie tot het type fundering, schadebeeld en lokale ondergrond.
QuickScan als praktische tussenstap
In samenwerking met gemeenten voert het KCAF QuickScans uit bij panden waar funderingsrisico’s vermoed worden. Deze visuele inspectie omvat onder andere:
- Analyse van lintvoegen en scheurvorming
- Peilbuismetingen en historisch onderzoek
- Zakkingssnelheden (waar beschikbaar)
Deze aanpak maakt het mogelijk om zonder ingrijpende maatregelen een eerste inschatting te maken van het funderingsrisico. De resultaten worden gekoppeld aan de bestaande kaartlagen in FunderMaps.
Uitvraag en uitvoering: efficiënt én schaalbaar
Gemeenten worden begeleid bij:
- Selectie van te onderzoeken gebieden op basis van risicoanalyse
- Opstellen van uitvraagdocumenten en programma van eisen
- Beoordeling van offertes van externe onderzoeksbureaus
- Controle en validatie van de ontvangen rapportages
Door standaardisatie van methodiek en rapportages wordt schaalbare uitvoering mogelijk gemaakt, ook over meerdere jaren en buurten heen.
Gezond beheer óók zonder verkoop
Veel funderingsrisico’s kunnen beheersbaar worden gehouden zonder dat ingrijpende ingrepen nodig zijn. Gemeenten kunnen proactief bijdragen aan:
- Het behoud van funderingen via grondwaterbeheer
- Monitoring van kwetsbare gebieden
- Beleidsmatige verwerking in GRP’s, Woonvisies of Klimaatadaptatiestrategieën
Het gaat hierbij nadrukkelijk niet alleen om verkoop of herstel, maar juist ook om behoud en stabilisering.
Verkoop? Verantwoord en juridisch waterdicht
Bij herstructurering of verkoop van gemeentelijk vastgoed speelt funderingsinformatie een rol in:
- De waardering van bezit
- De juridische dossieropbouw
- De communicatie richting kopers of bewoners
FunderMaps biedt modeldocumentatie en juridische formats die integraal kunnen worden toegepast, inclusief risico-inschatting en eventuele clausulering.
Begeleiding, overdraagbaarheid en kennisborging
Het KCAF en FunderMaps ondersteunen gemeenten bij:
- Opleiding en kennisoverdracht aan beleidsmakers en technisch personeel
- Implementatie van grondwaterbewaking en funderingsdossiers
- Inbedding in bestaande gemeentelijke processen zoals het gemeentelijk rioleringsplan (GRP)
Er wordt actief samengewerkt met ingenieursbureaus, waterschappen en gemeentelijke afdelingen voor riolering, erfgoed en vastgoed.
Een volwassen product voor woningcorporaties en gemeenten
De samenwerking tussen gemeenten, KCAF en FunderMaps heeft geleid tot een aanpak die zich inmiddels in de praktijk heeft bewezen:
✔ Inzicht in funderingsrisico’s via datagedreven analyse
✔ QuickScan-methodiek voor laagdrempelige risicobeoordeling
✔ Beleidsmatige en juridische inpassing in gemeentelijke werkprocessen
✔ Monitoring en grondwaterbewaking gekoppeld aan funderingskwaliteit
✔ Praktische ondersteuning bij uitvoering en kennisborging
Gemeenten krijgen hiermee regie over een probleem dat zich lang ondergronds afspeelde, maar steeds vaker bovengronds zichtbaar wordt.